Çok önemli akademik, sosyal ve psikiyatrik sorunlara yol açabilen kişide ömür boyu olumsuz etki bırakan bir hastalıktır. Birlikte görülebileceği gibi kişilerde biri diğerinden daha baskın veya tek başına da olabilir.
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU NEDİR?
Çok önemli akademik, sosyal ve psikiyatrik sorunlara yol açabilen kişide ömür boyu olumsuz etki bırakan bir hastalıktır. Birlikte görülebileceği gibi kişilerde biri diğerinden daha baskın veya tek başına da olabilir. Belirtilerin şiddeti çocuktan çocuğa değişebilir bu da tanı koymada fark yaratabilir. Fakat bizim için en önemli şey çocuğun işlevselliğinin bozulmuş olmasıdır. Görülme sıklığı %5-7dir. Çocuklukta başlayıp %60-70 oranında yetişkinlikte de devam edebilen bir rahatsızlıktır. Çocuklukta DEHB erkeklerde daha fazla görülür. Erişkin çağa doğru gittikçe kadınlarda görülme sıklığı artmakta ve görülme oranı iki cinsiyette neredeyse eşitlenmektedir. Kişinin yaşına göre belirtiler değişiklik gösterir.
KENDİNİZİ SUÇLAMAYIN!
DEHB sizin, öğretmenin, çevrenin tutumu ve hatalarından kaynaklanmaz. Genetik nedenli, nörobiyolojik bir hastalıktır. Dikkat eksikliği olan kişilerde beyin anatomisi ve fonksiyonlarında da bozukluklar saptanmıştır.
ARAŞTIRMALAR DİYOR Kİ:
DEHB olanlarda olmayanlara göre okul bırakma oranı %32-40
Üniversiteden mezun olma oranı %5-10
Az ya da hiç arkadaşa sahip olmama oranı %50-70
İş yaşamında düşük performans oranı %70-80
Antisosyal aktivitelerle ilgilenme oranı %40-50
Yetişkinlik dönemi depresyonu oranı %20-30
Kişilik bozukluğu gösterme oranı %18-25
TEDAVİYE OLUMLU BAKIN ÇÜNKÜ:
DEHB olan çocuklarda sigara ve madde kullanma oranı daha yüksektir. Hayatlarını yanlış yönlendirme ve yaşamlarını tehlikeye atma durumları daha yüksek orandadır.
DİKKAT EKSİKLİĞİ NEDİR?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğundan bağımsız olmayıp bu sendromda hiperaktivitenin olmadığı bir alt tipi olarak tanımlanır. Dikkat eksikliği uzun yıllar hastalık olarak görülmemiştir. Kişide tek başına da sıklıkla görülebilir. Dikkat eksikliği basit deyişle dikkati bir işte toplama süresinin ve yoğunluğunun kişinin yaşına uygun olmaması, az olmasıdır. Kişinin odaklanmasını ve konsantrasyon yeteneğini etkiler. Eğitim, iş, sosyal hayatını, her anını etkileyip yaşam kalitesini düşürür. Hayat boyu olumsuz etki bırakır buna rağmen birçok insan kendisinde dikkat eksikliği olduğundan bihaberdir. Bu kişiler başarısız, antisosyal, hiçbir işten anlamaz olarak damgalanmış ve dışlanmışlardır.
ÇOCUĞUMDA DİKKAT EKSİKLİĞİ VARSA NASIL ANLARIM?
· Çocuk detaylarla ilgilenmez.
· Art arda ve basit hatalar yapar.
· Sizi dinlemiyormuş gibi görünür.
· Hayale dalmaya yatkındır.
· Komut verdiğinizde güçlük çeker.
· Kalem, defter gibi eşyalarını sürekli kaybeder; sınıfta, evde unutur.
· Dikkati hemen dağılır ve korumakta güçlük çeker.
· Okul başarıları düşüktür.
· Kafa yorması gereken işlerden kaçar veya bu işleri yapmayı sevmez.
· Gündelik işlerini unutur.
· Sorumluluklarını tam olarak yerine getiremez.
· Sinir krizi atakları yaşayabilir.
· Çalışma masası, dolabı hep dağınıktır.
SİZ NE YAPABİLİRSİNİZ?
· Çocuğunuzda dikkat eksikliği olduğunu düşünüyorsanız her şeyden önce hemen bir uzmana danışın, soru sorun, bilgi edinin.
· Çocuğunuzla konuşurken göz teması kurun ve sizi dinlediğinden emin olun.
· Dikkatinin dağıldığını fark ettiğiniz an omzuna elinizi koymak dikkatini geri getirebilir.
· Çok karışık komutlar vermeyin, ona süre tanıyın, sırasıyla yapma fırsatı verin.
· Gündelik işlerini beraber planlayın.
· Dikkat eksikliği fiziksel belirtileri olan veya röntgende, laboratuvar testlerinde kendini belli eden bir hastalık değildir. Çocuğunuzu iyi gözlemlemeniz gerekir.
TANIYI NASIL KOYUYORUZ?
En başta davranışsal sorunlara yol açan yakın zamanda yaşanmış boşanma, yakın birinin ölümü veya taşınma gibi bir durumun varlığı sorgulanmalıdır. Nöbetler, tiroit problemleri, uyku bozuklukları, anksiyete, depresyon ve kurşun zehirlenmesi de DEB benzeri belirtiler oluşturabilir dolayısıyla önce bu hastalıklar ya da durumlar ekarte edilmelidir. Dikkat eksikliği tanısında uygulanan testler de mevcuttur. En sık kullanılan ve en kapsamlı testlerden biri Moxo dikkat testidir. 6-12 yaş arası çocuklarda, 13-65 yaş arası genç-yetişkinlerde uygulanmak üzere geliştirilmiştir. Moxo testinde aynı günlük hayatta olduğu gibi, kişinin testte bulunan görsel ve işitsel çeldiricileri görmezden gelmesi gerekmektedir. Test sayesinde zamanlama problemi, dürtüsellik ve hiperaktivite ölçülür.
İLACIN YAN ETKİSİNDEN KORKUYORUM DİYORSANIZ:
Tedavi kişinin yaşı, cinsiyeti, var olan diğer hastalıkları ve bulguları doğrultusunda düzenlenir. Dikkat eksikliğine hiperaktivite de eşlik ederse tedavi değişebilir. İlaçlı ve ilaçsız tedavi ayrı ayrı veya beraber uygulanabilir. Birçok uzman tarafından da ilaç tedavisinde ilacın tek başına yeterli olmadığı söylenmektedir. İlacın yan etkilerinden çekinen kişiler için ilaçsız tedavi daha uygundur. İlaçsız tedavi uygulanacak çocukta tedavi süreci için Nörosound çok büyük önem taşımaktadır. Nörosound çocukların dikkat, odaklanma ve öğrenme performansını artırmak ve öğrenme önündeki engelleri ortadan kaldırmak için geliştirilen, çocukların her alandaki bilişsel gelişimiyle ilgilenen programlar bütünüdür. Tıbbi bir tedavi değildir gelişim programıdır ve sınırlılıkları vardır. Beynin nöro plastite özelliğinden yararlanarak çocuğun sorunlarına çözüm sağlayıp psikolojik, fiziksel ve duygusal gelişime maksimum yarar sağlamayı amaçlar. Ek olarak bu süreçte anne babanın çocuğa karşı sabırlı olması ve çocuğa desteğini göstermesi oldukça önemlidir.
